Dzisiaj w Polsce można wręcz powiedzieć, że pastwienie się nad Kościołem jest w dobrym tonie. Kościół jest opluwany, wyśmiewany, wyszydzany, zdeptany. W jaki sposób to doświadczenie przemawia do mnie, jako osoby wierzącej?

Po pierwsze: gdy ciosy spadają na Kościół z każdej strony, nie odbieram tego w ten sposób, że krytykowani są księża, biskupi, episkopat, Kościół instytucjonalny – tylko ja, bo ja jestem Kościołem. I po drugie, najważniejsze, że to doświadczenie zsyła sam Bóg. Co chce mi i wszystkim ludziom dobrej woli przez to pokazać? Odpowiedź oczywiście znajduje się w Ewangelii:

13 Wy jesteście solą dla ziemi. Lecz jeśli sól utraci swój smak, czymże ją posolić? Na nic się już nie przyda, chyba na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi. 14 Wy jesteście światłem świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze. 15 Nie zapala się też światła i nie stawia pod korcem⁵, ale na świeczniku, aby świeciło wszystkim, którzy są w domu. 16 Tak niech świeci wasze światło przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który jest w niebie. (Mt 5, 13-16)

Fundamentalne pytanie jakie staje przede mną brzmi: czy jestem solą? Czy solę swoim postępowaniem ludzi? Czy to, że jestem chrześcijaninem faktycznie widać? Jest taka piękna opowieść rabiniczna:

Rabin chciał kupić osła. Wysłał więc do pewnego Araba swoich uczniów. Ci przyprowadzili mu zwierzę na którego szyi przywiązany był wspaniały, drogocenny klejnot. Spostrzegłszy to wychwalali rabina. Bóg widzi twoją sprawiedliwość i obdarza cię wielkimi darami! Na to odrzekł rabin: chciałem kupić osła, nie klejnot, oddajcie go właścicielowi. Arab kiedy odzyskał skarb, powiedział o rabinie: wielki i wspaniały musi być Bóg rabina skoro pozwala mu czynić taką uczciwość!

Co moje chrześcijaństwo mówi innym o Jezusie, którego wyznaję? Czy moje czyny świadczą o Jego wielkości, czy przynoszą Mu wstyd? Czy w domu, pracy, przestrzeni publicznej faktycznie się wyróżniam na korzyść? Czy przeciwnie? Czy ludzie widząc co robię mówią: ” patrzcie, niby chrześcijanin, a robi to co wszyscy?” W końcowym fragmencie Ewangelii według św. Mateusza czytamy pouczenie:

19 Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody⁴, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. 20 Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem.(Mt 28 19-20)

Mateuszowe „Idźcie i nauczajcie” można oddać również jako: „idąc nauczajcie”, „żyjąc nauczajcie”, czyli to samo, o czym mówi św. Paweł:

31 Przeto czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie 32 Nie bądźcie zgorszeniem ani dla Żydów, ani dla Greków, ani dla Kościoła Bożego, 33 podobnie jak ja, który się staram przypodobać wszystkim pod każdym względem nie szukając własnej korzyści, lecz dobra wielu, aby byli zbawieni.(1Kor 10 31-33)

W tym kontekście „nauczajcie” nie oznacza: wygłaszajcie odczyty i konferencje, lecz: „czyńcie uczniami”. Żyjcie w taki sposób, żeby inni patrząc na was widzieli szczęśliwych ludzi, którzy mimo przeciwieństw i trudów egzystencjalnych żyją zgodnie z wymogami postawionymi przez Jezusa w kazaniu na górze. Świecą światłem oświetlającym Jezusa, świadczą, że bycie Jego uczniem to sprawa cudowna i wspaniała, choć wymagająca i trudna.

Jeśli taki nie jestem, jeśli moje chrześcijaństwo o niczym nie świadczy, na nikogo nie wskazuje, a oznaką mojej wiary jest wyłącznie medalik dyndający na mojej szyi, to znaczy, że sól utraciła swój smak, że nadaje się ona już tylko na to, żeby rozsypać ją na chodniku zimą, żeby się ludzie nie ślizgali, że nadaje się już tylko na podeptanie.

Myślę, że to, iż dzisiaj w Polsce jesteśmy deptani jest doświadczeniem, choć bolesnym, to jednak potrzebnym, że dostaliśmy je od samego Boga. Musimy wreszcie przestać się pławić we własnym samouwielbieniu i zacząć się nawracać. Kościół musi wreszcie przestać głosić samego siebie, a zacząć głosić Jezusa.

Czytam dużo rozważań ludzi Kościoła na temat obecnego kryzysu i to, co w tych analizach uderza najbardziej to minimalna wręcz obecność Boga w tych tekstach. Jednym z ulubionych słów związanych z tematem przestępstw dokonywanych na dzieciach jest: „problem”.

Kościół ma problem. Jak Kościół powinien sobie z tym problemem poradzić? Co Kościół z tym problemem robi? Rozważania ludzi dobrej woli skupiają się na poziomie korporacji, instytucji, problem Kościoła to według wielu błąd w systemie, kwestia skuteczności zarządzania.

2 Niebiosa, słuchajcie, ziemio, nadstaw uszu,
bo Pan przemawia:
«Wykarmiłem i wychowałem synów,
lecz oni wystąpili przeciw Mnie.
3 Wół rozpoznaje swego pana
i osioł żłób swego właściciela,
Izrael na niczym się nie zna,
lud mój niczego nie rozumie». (Iz 1, 2-3)

Po tylu faktach, dowodach winy, przestępstwach, Lud Boży – Kościół nie zrozumiał niczego! Kościół nie ma problemu, ma grzech! Grzech ciężki i śmiertelny! Czym jest grzech? Nie, to nie jest problem, to nie jest błąd w systemie. Grzech to świadome odejście od Boga. To świadome odstąpienie od Niego, wybór innej drogi i innych bożków. Czym jest Kościół? Nie, to nie jest korporacja, Kościół to oblubienica Jezusa. Jeśli oblubienica świadomie odchodzi od Oblubieńca staje się nierządnicą. Tak mówi Biblia, to nie jest mój autorski wymysł. Kościół splugawiony grzechem staje się nierządnicą!

Przestaliśmy słuchać proroków, przestaliśmy pamiętać o ich napomnieniach. Grzech przerobiliśmy na błąd, problem. Ilu ludzi dzisiaj w Polsce jest w stanie powiedzieć w miarę spójnie i przejrzyście czym, zgodnie z Tradycją Kościoła fundamentalnie zakorzenioną w Biblii, są grzechy wołające o pomstę do Nieba? Ilu ludzi dziś pamięta słowa Ezechiela?:

16 A gdy upłynęło siedem dni, Pan skierował do mnie to słowo: 17 «Synu człowieczy, ustanowiłem cię stróżem nad pokoleniami izraelskimi. Gdy usłyszysz słowo z ust moich, upomnisz ich w moim imieniu. 18 Jeśli powiem bezbożnemu: „Z pewnością umrzesz”, a ty go nie upomnisz, aby go odwieść od jego bezbożnej drogi i ocalić mu życie, to bezbożny ów umrze z powodu swego grzechu, natomiast Ja ciebie uczynię odpowiedzialnym za jego krew. 19 Ale jeślibyś upomniał bezbożnego, a on by nie odwrócił się od swej bezbożności i od swej bezbożnej drogi, to chociaż on umrze z powodu swojego grzechu, ty jednak ocalisz samego siebie. 20 Gdyby zaś sprawiedliwy odstąpił od swej prawości i dopuścił się grzechu, i gdybym zesłał na niego jakieś doświadczenie, to on umrze, bo go nie upomniałeś z powodu jego grzechu; sprawiedliwości, którą czynił, nie będzie mu się pamiętać, ciebie jednak uczynię odpowiedzialnym za jego krew. 21 Jeśli jednak upomnisz sprawiedliwego, by sprawiedliwy nie grzeszył, i jeśli nie popełni grzechu, to z pewnością pozostanie przy życiu, ponieważ przyjął upomnienie, ty zaś ocalisz samego siebie».(Ez 3, 16-21)

Grzechy wołające o pomstę do Nieba, grzechy prowadzące do krzywdy najsłabszych, bezbronnych, grzechy, które prowadzą do wynaturzenia, do splugawienia ciała, które jest przecież świątynią Boga obciążają zarówno tych, którzy je popełniają, jak i tych, którzy wiedząc o nich nic nie robią. Zamykają oczy i usta, odwracają głowę lub, co najgorsze, na nie się godzą. Grzechy te obrażają Boga, krzywdzą Go, ranią.

12 Gdy przychodzicie, by stanąć przede Mną,
kto tego żądał od was,
żebyście wydeptywali me dziedzińce?
13 Przestańcie składania czczych ofiar!
Obrzydłe Mi jest wznoszenie dymu;
święta nowiu, szabaty, zwoływanie świętych zebrań…
Nie mogę ścierpieć świąt i uroczystości.
14 Nienawidzę całą duszą
waszych świąt nowiu i obchodów;
stały Mi się ciężarem;
sprzykrzyło Mi się je znosić!
15 Gdy wyciągniecie ręce,
odwrócę od was me oczy.
Choćbyście nawet mnożyli modlitwy,
Ja nie wysłucham.
Ręce wasze pełne są krwi.
16 Obmyjcie się, czyści bądźcie!
Usuńcie zło uczynków waszych
sprzed moich oczu!(Iz 1,12-16)

Tak mówi Bóg ustami swoich proroków, gdy cierpią dzieci, biedni, wdowy, słabi, wykluczeni, bezbronni. Wszystkie nasze modły, pielgrzymki, nowenny, „pasterki” i drogi krzyżowe są wtedy dla Niego wstrętne i obrzydliwe.

Nie! Kościół nie jest od tego, by ścigać przestępców, od tego jest policja. Kościół jest od tego by być święty! Świętość to zobowiązanie, to trud i brzemię. Ci, którzy nie znają Pana są w jakiś sposób usprawiedliwieni. Dla tych, którzy Go poznali usprawiedliwienia nie ma. Kościół z nierządnicy musi ponownie stać się oblubienicą Jezusa. Gdy Bóg jest na pierwszym miejscu, wszystko jest na swoim miejscu, żadnych reform nie potrzeba.

Tak, smród jest najgorszy, zaraz po nim krosty i wrzody ale smród jest najgorszy. To ludzi odgania najskuteczniej, pozbawia współczucia i empatii. „Ja rozumiem bezdomny, ja rozumiem nie ma gdzie mieszkać ale żeby choć tak nie śmierdział !” – tak sobie myślą. Odsuwają się jak najdalej się da i układają w głowie listę dobrego katolika, który nic nie może zrobić.

” Przecież nie wezmę go do domu, mam małe dzieci, na pewno by ich czymś zaraził, a zresztą skąd mam wiedzieć czy mnie nie okradnie, albo się przyzwyczai i będzie ciągle do mnie przyłaził, będzie chciał wykorzystać moją naiwność, a przecież być wierzącym nie znaczy dać się wykorzystywać. Zresztą nie jest przecież taki stary, mógłby sobie znaleźć jakąś pracę. Kurde, przecież w tym kraju ściąga się obcokrajowców bo nie ma rąk do pracy, na pewno by coś znalazł gdyby tylko chciał.”

Oni tego nie rozumieją, nie rozumieją, że bezdomność to nie wybór. To nie jest tak, że sam sobie wybrałem takie życie, że to była moja decyzja. Zawaliło mi się samo, świat pieniędzy, rachunków, czynszów, opłat, zobowiązań zalał mnie jak fala oceanu, zaczął topić, dusić, wciągać w głębinę i nie miałem nikogo kto by mi podał rękę, powiedział jak się z tego wykaraskać, jak to wszystko ogarnąć. Jak się unosić na powierzchni. Kiedy fala cię porwie i wyrzuć na brzeg bezdomności to już jest koniec, to już jest po tobie. Z tego świata się nie wraca, z tego świata nie da się uciec. Niby jak mam znaleźć sobie pracę? Kto mnie wpuści do jakiegoś biura? Kto będzie chciał ze mną rozmawiać? Śmierdzę! Mam chorą skórę! Kto zaproponuje kont do spania? Tylko na mnie spojrzą już widzą oczami wyobraźni: pasożyty, choroby zakaźne, robactwo i to odrzuca, odpycha, każe jak najszybciej odwrócić wzrok, bo od samego patrzenia już można się ode mnie zarazić.

Tak, nie rozumieją czym jest bezdomność. Myślą sobie nie ma pracy, nie ma pieniędzy, jest nieprzystosowany, chory psychicznie, uzależniony i co tam jeszcze. Być bezdomnym oznacza wypaść z waszego skomplikowanego świata, wypaść całkowicie, tak do końca. Między światem w którym wy żyjecie, a miejscem w którym znalazłem się ja jest krata, zamknięta na kłódkę i cała rzecz w tym, że to wy macie klucze, tylko z waszej strony da się ją otworzyć. Z mojej się nie da, ja tego nie mogę i nie potrafię zrobić. Gdybym umiał, wiedział jak, miał pomysł przecież by mnie tu nie było!

Wiele razy widziałem śmierdzącego Jezusa, wiele razy odsuwałem się jak najdalej się da od Niego. Czasami myślę sobie, że przecież mam w kieszeni klucz, mógłbym choć spróbować coś zrobić, ale zamiast klucza wyciągam pieniążek i wrzucam przez kratę. Uciszam sumienie, które krzyczy!

Znaleźliśmy się w sytuacji w której straszne skandale rozrywają ciało Kościoła. Wielu z nas, w autentycznym zatroskaniu o losy wspólnoty Rzymskokatolickiego Kościoła zastanawia się co robić dalej. Jak ten kryzys przełamać? Jak sprawić aby już nigdy nie dochodziło do takich strasznych rzeczy, o których niemal codziennie rozpisują się media na całym świecie?

Wiele osób, pełnych dobrej woli i jakże słusznych intencji, nie potrafi zrobić jednej rzeczy. Nabrać dystansu, wyjść poza krąg myślenia: my – oni. Kościół reszta świata. Innymi słowy mówiąc, nie potrafi przekroczyć mentalnie katolickiego getta. Dobrym przykładem tego myślenia jest tytuł artykułu, który przed kilkoma dniami ukazał się na naszym ukochanym portalu DEON.PL :

Co powinieneś zrobić, gdy dowiesz się o przypadku wykorzystania seksualnego przez księdza?

Jest on tyleż samo pełen troski o dobro Kościoła, co absurdu. Kochany bracie i siostro, a cobyście zrobili gdyby ktoś was okradł? Pójdziecie do proboszcza czy na policję? Gdyby ktoś zdemolował wasze z takim trudem urządzane mieszkanie? Zgłosicie to policji czy biskupowi?

Pasterze owczarni są po to by prowadzić swoje owce tak by te przestępstw nie popełniały. Jednakże kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że doszło do przestępstwa rola pasterzy się w tym momencie kończy. Sprawami przestępstw w zdrowym, pozbawionym mafijnych układów społeczeństwie zajmują się profesjonalne, specjalnie do tego powołane i utrzymywane z podatków obywateli służby. Ani ksiądz proboszcz, ani biskup, ani nawet papież nie są powołani do tego by pełnić rolę policjanta, prokuratora i sędziego jednocześnie.

W ostatnich dniach padło wiele słów na temat klerykalizmy w Kościele, jednocześnie w Polsce – nie wiem jak to jest na świecie bo światowcem nie jestem – wielu ludzi Kościoła oczekuje od biskupów ordynariuszy, że ci będą alfą i omegą, że mają się znać na wszystkim. Biskup nie tylko musi być ekspertem w kwestiach wiary, musi się znać na polityce, prawie,  na gospodarce, zarządzaniu finansami,biologii, seksie, edukacji i jeszcze w pełni kontrolować praworządność obywateli mieszkających w obrębie jego diecezji. Nie dziwmy się, że wielu z nich tak wielkiej presji nie potrafi udźwignąć. Nie dziwmy się, że niektórzy z nich w końcu, sami zaczną wierzyć, że są ekspertami od spraw wszelakich.

Podobnie, tylko na o wiele większą skalę, rzecz się ma z biskupem Rzymu czyli papieżem. Wiele osób zadaje sobie pytanie: czy ten papież odmieni oblicze Kościoła? Otóż nie da się odmienić serc miliarda ludzi pojedynczej osobie, i nie ma tu znaczenia jak wielką charyzmą jest obdarzona ta postać. Nie, papież w pojedynkę niczego nie załatwi. Jeśli autentycznie jesteśmy zatroskani dobrem Kościoła Rzymskokatolickiego musimy w proces odnowy włączyć się osobiście. Musimy zacząć wyznawać Boga żywego, obecnego w śród nas i raz na zawsze pozbyć się myślenia magicznego, zacząć wreszcie korzystać z rozumu. Gdy boli nas ząb idźmy do dentysty, gdy mamy problemy psychiczne, udajmy się do psychologa. Jeśli mamy uzasadnione podejrzenie, że mogło dojść do przestępstwa zgłośmy to na policję lub na prokuraturę. To jest nasz święty obowiązek. Pozwólmy wreszcie Kościołowi pełnić rolę do której powołał go Jezus.

Kościół instytucjonalny to nie firma usługowa, a wierni to nie konsumenci. Musimy pomóc hierarchom zdjąć z ich ramion ciężary których wcale nosić nie muszą, a nawet w wielu przypadkach, nosić nie powinni.

Kościół w swoim historycznym, ludzkim trwaniu to pasmo nieustannych kryzysów. Upadków i powstań ludzi podłych i nikczemnych, i świętych. Postaw haniebnych i wielkich, jego kondycja odpowiada kondycji człowieka. Jesteśmy zdolni do rzeczy małych i ogromnych, dotyczy to wszystkich bez wyjątku.

Jednakże kryzys, z którym musimy zmierzyć się dzisiaj jest wyjątkowo obrzydliwy, wyjątkowo straszny i odrażający. Ludzie Kościoła krzywdzili swoje własne dzieci, na co wielu w imię chorego pojmowania wartości nie umiało lub, co gorsze, nie chciało się temu sprzeciwić.

Jak do tego mogło dojść? Jak to się stało? Te pytania nurtują chyba wszystkich, wielu mądrych ludzi szuka odpowiedzi w meandrach ludzkiej psychiki, w niuansach, w kuluarach. Tymczasem odpowiedź jest prostsza niż może się wydawać i nie dotyczy niuansów, ale samego centrum, jądra naszej wiary.

Wielu w oficjalnym nauczaniu Kościoła zaczęło głosić Jezusa alegorii, Jezusa przenośni, Jezusa idei. Ogłoszono, że jedynym powodem przyjścia na świat Jezusa była śmierć krzyżowa, że urodził się On w ciele po to, by Go zabito. Skoro w absolutnym centrum wiary stanął krzyż, logicznym wydało się, że wszystko, co Jego dotyczy do tego krzyża ma prowadzić, wszystko, czego nauczał i co robił było tego krzyża zapowiedzią. Wszystko, co stało się między chrztem w Jordanie a ukrzyżowaniem, to jedynie preludium do Golgoty. Wszystkie wypowiedzi Jezusa miały nas do tego wydarzenia przygotować, skoro więc Jego nauka to po prostu zapowiedź Golgoty, dlatego więc nie można tego co mówił odbierać dosłownie, wprost. Przeciwnie, odczytywanie Ewangelii w sposób dosłowny to przejaw prostactwa, braku wykształcenia i domena maluczkich. Ewangelia to piękna alegoria, to teologia, to przenośnia. Podobnie Królestwo Niebieskie to idea, abstrakcja, Niebo. Coś nieosiągalnego w życiu doczesnym, dopiero po Sądzie Ostatecznym.

Sąd Ostateczny, choć przedstawiany przez wielu artystów w sposób niezwykle obrazowy i sugestywny, to również abstrakcja. Przecież większość z nas nie jest w stanie wyobrazić sobie własnej śmierci, a co dopiero tego, co po tej śmierci nas czeka. Zresztą czy da się normalnie żyć i funkcjonować mając ciągle przed oczami własną śmierć i Sąd? Anioły z ognistymi mieczami i kotły gotującej się smoły? Czy można bez przerwy przebywać w świecie czystych idei i nie zwariować? Nie, do abstrakcyjnego świata można tylko zaglądać od czasu do czasu. Na Mszy świętej, w modlitwie, czytając o uniesieniach mistyków, możemy poczuć na chwilę bliskość absolutu, a normalnie w życiu? Życie to życie. „Życie to nie bajka”. Życie jest trudne i ciężkie, i trzeba jakoś sobie radzić, jakoś to sobie poukładać. Jakoś umościć się w tej poczekalni. Znaleźć w miarę wygodną pozycję w tej kolejce do Nieba. Boga abstrakcji możemy poczuć tylko w ulotnych chwilach uniesienia. Bóg abstrakcji to Bóg, który bywa, a nie Bóg który  – Jest!

Czy Kościół potrzebuje reform? Dzięki reformom możemy osiągnąć bardziej demokratyczną, transparentną, nowocześnie zarządzaną korporację. Kościół potrzebuje tak naprawdę Jezusa, który żyje, który jest obok, który patrzy nam w oczy, z którym możemy nawiązać relację, który cierpi, gdy my cierpimy, ale który się cieszy, gdy my się cieszymy. Jeśli autentycznie chcemy sprawić, by bagno przestało zalewać Kościół – pozwólmy zejść Jezusowi z krzyża i usiąść koło nas. Czy odważysz się skrzywdzić dziecko, gdy Jezus będzie koło ciebie?